Szkody transportowe stanowią integralny element działalności logistycznej, zarówno w przewozach krajowych, jak i międzynarodowych. Chociaż ich natura pozostaje zbliżona, regulacje prawne określające zakres odpowiedzialności za powstałe szkody wykazują istotne różnice w zależności od geograficznego zasięgu transportu.
Definicja szkody transportowej
Szkoda transportowa oznacza uszczerbek na mieniu, który powstaje w trakcie transportu towarów. Może to być wynik zniszczenia, uszkodzenia, zagubienia całości lub części ładunku. Odpowiedzialność za tego rodzaju szkody określają przepisy prawa przewozowego oraz międzynarodowe umowy, takie jak Konwencja CMR.
Prawo przewozowe w transporcie krajowym
W Polsce kwestie odpowiedzialności za szkody transportowe w przewozach krajowych regulowane są przez ustawę z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe. Zgodnie z tym aktem prawnym, przewoźnik zobowiązany jest do bezpiecznego przewozu ładunku oraz dostarczenia go w stanie nienaruszonym. W przypadku szkód odpowiedzialność przewoźnika może zostać wyłączona lub ograniczona w sytuacjach takich jak:
- niewłaściwe opakowanie towaru przez nadawcę,
- siła wyższa (np. klęski żywiołowe),
- naturalne właściwości przewożonych towarów (np. psucie się żywności).
Prawo przewozowe nakłada również na odbiorcę obowiązek zgłoszenia szkody w określonym terminie. Szkody jawne powinny być zgłaszane natychmiast przy odbiorze przesyłki, a szkody ukryte – w ciągu 7 dni od daty dostarczenia towaru.
Przepisy międzynarodowe i Konwencja CMR
W przypadku przewozów międzynarodowych kluczową rolę odgrywa Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR), podpisana w Genewie w 1956 roku. Konwencja ta ujednolica przepisy regulujące transport drogowy między państwami będącymi stronami umowy. Zgodnie z Konwencją CMR odpowiedzialność przewoźnika za szkody transportowe obejmuje czas od przyjęcia ładunku do przewozu aż do jego wydania odbiorcy.
Podobnie jak w prawie krajowym, przewoźnik może być zwolniony z odpowiedzialności w przypadku siły wyższej, wadliwego opakowania lub naturalnych właściwości przewożonych towarów. Jednakże Konwencja CMR wprowadza dodatkowe szczegółowe regulacje, takie jak maksymalna kwota odszkodowania za szkody w transporcie, która jest obliczana na podstawie wagi brutto uszkodzonego towaru.
Różnice w procedurach zgłaszania szkód
Procedury zgłaszania szkód transportowych różnią się w zależności od zakresu przewozu. W przewozach krajowych przepisy Prawa przewozowego nakładają obowiązek zgłaszania szkód, przy czym protokół szkody pełni rolę podstawowego dokumentu. Musi on być sporządzony w obecności przewoźnika i zawierać szczegółowy opis uszkodzeń.
W transporcie międzynarodowym, zgodnie z Konwencją CMR, protokół niezgodności towaru powinien być sporządzony w przypadku stwierdzenia uszkodzeń podczas dostawy. Odbiorca ma obowiązek poinformowania przewoźnika o szkodzie niezwłocznie lub w określonym czasie – w przypadku szkód ukrytych termin ten wynosi maksymalnie 7 dni.
Podsumowanie
Kwestie odpowiedzialności za szkody w transporcie krajowym reguluje Prawo przewozowe, podczas gdy w transporcie międzynarodowym zastosowanie znajdują przepisy Konwencji CMR. Kluczowe rozbieżności między tymi przepisami dotyczą kwot odszkodowań, procedur zgłaszania szkód oraz rodzaju dokumentacji niezbędnej do dochodzenia roszczeń.